തെക്ക് നിന്ന് വടക്കോട്ടുള്ള സൂര്യന്റെ ചലനത്തെ ഉത്തരായനം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. വടക്ക് എത്തുമ്പോൾ അത് തിരിച്ച് തെക്കോട്ട് നീങ്ങാൻ തുടങ്ങുന്നതിനെ ദക്ഷിണായനം എന്നും വിളിക്കുന്നു. സൂര്യന്റെ ഈ ചലനം ഋതുക്കൾക്ക് കാരണമാകുന്നു. ഡിസംബർ 22-ന് ആരംഭിച്ച് ഏകദേശം ജൂൺ 21 വരെയുള്ള ആറുമാസത്തെ ദൈർഘ്യമേറിയ ഉത്തരായനകാലത്ത് പകലുകൾ നീളം കൂടുതലും രാത്രികൾക്ക് കുറവുമാണ്. സൂര്യന്റെ വടക്കോട്ടുള്ള ചലനത്തിൽ ശീതകാലം, വസന്തകാലം, വേനൽക്കാലം എന്നീ മൂന്ന് സീസണുകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. ജൂൺ 21-നോ 22-നോ ആണ് ദക്ഷിണായനം ആരംഭിക്കുന്നത്. ദക്ഷിണായനത്തിൽ ശീതകാലം, ശരത്കാലം, മൺസൂൺ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ദൈർഘ്യമേറിയ രാത്രികളും കുറഞ്ഞ പകലുകളുമാണ് ഈ കാലയളവിന്റെ പ്രത്യേകത.